IP TV nedir ne değildir?

Uzun zamandır yazmayı düşündüğüm ve fakat niyeyse hep bilgisayar başında değilken aklıma gelen bir konu IP TV. Öncelikle bu konu hakkında fazlasıyla araştırma yaptım. Öyle çok derin teknik bilgilere girmeden, bu yazıyı “insan okuyacak” kıvamda yazmak istediğimden dolayı basit ve akıcı olarak yazmaya çalışacağım.

Önce kabaca IP Tv nedir ona bir bakalım:
IP TV’yi, kahvede şu an okey çeviren bir amcanın anlayacağı şekilde anlatmak gerekirse: internet üzerinden televizyon izlemece! Bu kadar basit ve net. Hemen “bu muydu lan ne var bunda laptopı HDMI’dan bağla izle!” demeden yazının tamamını bir oku bence. Amcanın oğlu sorar: peki internetten yayın yapan Tivibu’yla farkı ne? Fark şu: IP TV bilgisayarsız çalışır. Tivibu’yu bilmeyenler için anlatmak gerekirse: televizyonu internet üzerinden hem canlı, hem de “cansız” olarak izleme olanağı sağlar. Asıl adı seç-izle olan “cansız”ı biraz daha açarsak: Tivibu sizin için televizyondaki bütün programları kaydeder. Siz istediğiniz an, istediğiniz programı, istediğiniz kadar izleyebilirsiniz.

IP TV’nin çalışma mantığı:
Önce kahvedeki amca için: internete bağlanmak için kullandığımız modeme bağlanan bir receiver (uydu alıcısı) hayal et amcacığım. Yani normalde receiverlar yayını çanak antenden alırken, bu sistem yayını internete bağlanmak için kullandığımız modem üzerinden alıyor… Şimdi de oğlu için geliyor: amcaya receiver dedik ama aslında biraz farklı. Şu anda TTnet’in yayına başladığı IPtivibu ya da yeni adıyla Tivibu Ev hizmetinde kullanılan set-top box (Airties Air 7120) yandaki resim tıklanarak görülebilir. Aslında arka kısmındaki USB girişine bir Wireless adaptörü takılarak kablosuz olarak da kullanılabilen bu cihazı TTnet şu an için -büyük ihtimalle güvenlik nedeniyle- kablolu olarak kurulum yapıyor.

Prosedür de şöyle işliyor: TV kanallarının yayınları belli bir merkezde toplanır, inernetten yollanabilecek şekilde sıkıştırılıp internet üzerinden kullanıcıya ulaştırılır. Yukarıdaki cihaz, decoder görevi görerek sıkışmış yayını çözer ve televizyona yayını aktarır. Akla hemen şu soru gelebilir: IP TV’yi izlerken internet hızım düşecek mi? Hayır düşmeyecek. Şöyle bir mantığı var: modeminize bağladığınız IP TV alıcısı birincil kullanıcı oluyor. Yani modemde öncelikli geçiş üstünlüğü IP TV’ye ait. Önce IP TV istediği hızı modemden alıyor, geri kalan hız internet kullanımı için bilgisayarlara bölünüyor. Hatta TTnet şu anda mevcut ADSL hattınıza sanal bir hat çekerek IPtivibu’yla interneti tamamen ayırıyor. Örneğin şu an hattınız 8mbps ise, TTnet onu 12’ye çıkartıp 4mbps’ini sadece IPtivibu’ya ayırıyor. Tivibu Ev kurulumunda yeni bir modeminiz de olacak! Mevcut modemlerin bu sistem için eski ve yetersiz olduğunu düşünen TTnet size bir adet Airties WAV 275 veriyor.

Resimlere tıklayarak büyültebilirsiniz…

Avantajları?
Şu anda sadece D-Smart ve Digitürk’ten izlenebilen HD kanallar bu sistemle izlenebilecek. HD yayın derken akla sadece görüntü gelmesin. 5.1 ses kalitesi de bu sistemle geliyor. Kişisel düşüncem IP TV’nin yaygınlaşmasıyla birlikte şu an sadece bazı kanalların hatta sadece belli programların HD yayın yapması ortadan kalkacak ve daha fazla kanal tamamen HD yayına başlayacak. Çünkü şu an HD yayınlara ulaşabilen kişi sayısı çok az. Bunun sebebi, hem Digitürk ve D-Smart’ın abonelik ücretlerinin son kullanıcı açısından fazla tuzlu olması, hem de mevcut Digitürk ve D-Smart abonelerinin çoğunda(özellikle Digitürkte) HD yayın için gerekli olan receiverın olmaması. Bu nedenle de televizyon kanalları şu an için HD yayını pek önemsemiyor. Ama IP TV ile kanallar arasında HD savaşları başlayacak.

En büyük avantajlarından biri yukarıda da bahsettiğim seç-izle mantığı. Daha önce bahsetmediğim bir özellikte durdur-izle özelliği. Bu özelliği çok basit bir örnekle açıklamak gerekirse olay şu: diyelim siz canlı olarak yani normal olarak bir dizi izliyorsunuz, pat en heyecanlı yerde kapı çalıyor. Hemen kumandanızın pause düğmesine basıp canlı yayını durduruyorsunuz, kapıya baktıktan sonra kaldığınız yerden devam ediyorsunuz. Baktınız o arada reklam başlamış, hoooop yayını ileri sararak gerçek yayın senkronuna dönüyorsunuz. Hatta şu an hizmette olan bir özellik ile cep telefonunuzdan televizyona mesaj atarak, daha sonra izlemek üzere o anki yayını sizin için durdurmasını söyleyebiliyorsunuz.

Bitmedi! Aslında Digitürk ve D-Smart’ta kısmen de  olsa kullandığımız bir olay daha var: interaktiflik. Fazla Digitürk deneyimim olmasa da biliyorum ki Turkcell’in online işlem merkezinden işlem yapmak gibi, Yemeksepeti’nden yemek siparişi vermek gibi, anlık trafik-hava durumu öğrenmek gibi çeşitli hizmetler veren interaktif kanallar var. IP TV direk olarak internete bağlı olduğu için bu gibi interaktifler üretmek sınırsız… Mesela şu anda IPtivibu’da hizmette olan bir kaç örnek vermek gerekirse: televizyonunuzdan Twitter’a girip tweet atabilir, kendinize özel bir araç çubuğu(widget) yaparak televizyon izlerken yanda anlık maç sonuçlarını, son dakika haberlerini yada finans paritelerini ekranın bir köşesinde görebileceksiniz. Hatta ülkemize gelmesi biraz geç olacak gibi görünüyor ama bir webcam ile televizyonunuzu messenger olarak kullanmak mümkün olabilecek. İnternetten alışveriş artık televizyon üzerinden de yapılabilecek. Bu tabii şirketlere yarayacak. “Satın almak için kumandanızın mavi tuşuna basın” tarzında reklamlar görmemiz yakındır…

İnteraktifliğin bence en güzel bir örneği de şöyle: diyelim siyasi bir tartışma programı izliyorsunuz. Sunucu anons yapıyor: “Evet sayın seyirciler, şimdi canlı olarak bir anket düzenleyeceğiz. Bugün seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirdiniz?” Herkes kumandasından oyunu kullanıyor ve 2 dakikadan az bir sürede seçim anketi açıklanıyor.

Bir başka güzelliği de reyting olayı ve anlık reklam… Normalde şu an reyting ölçümleri sadece belli “deneklerin” televizyonlarında takılı olan ölçüm aletleri ile ölçülüyor. Bu sistemle, anlık olarak reyting ölçümleri yapılabilecek. Bir başka özellikte anlık reklam… Normal TV yayınları tek yönlüdür. Yani size yayın gelir ve izlersiniz. Bu sistem tamamen interaktif olduğundan karşıdaki reklam veren size özel olarak, sizin tercihlerinize göre anlık olarak reklam verebilecek. Örneğin sizin izleme alışkanlıklarınızı ve hatta televizyon üzerinden sipariş verdiğiniz ürünlere göre reklam veren sizin ilginizi çekebilecek bir ürünün reklamını sadece size sunabilecek ve bir tuşla o ürünün siparişini verebileceksiniz.

Dediğim gibi sistem tamamen internet üzerinde olduğu için interaktiflik sınırsız. Tamamen sunucu firmanın hayal gücüne bağlı bunu geliştirmek.

Yine bitmedi! Artık kumandanızın ucunda dev bir DVD arşivi olacak. İki tıkla filminizi kiralayıp anında izleyeceksiniz. TTnet şu an yabancı şirketlerle anlaşıp dev bir film arşivi sunmuş bile…

Eksileri?
Teoride sistemin hiçbir eksisi yok. Fakat gelin görün ki Türkiye’de sistemin oturması biraz zaman alacak gibi görünüyor. Sebebide Türkiye’deki internet sağlayıcıları yazımda bahsettiğim altyapı eksikliği… IP TV’de şu anda evlerimizde izlediğimiz yayını donmadan ve aynı kalitede izlemek için (sadece IPTV için gereken hız) en az 3mbps internet hızına sahip olmamız gerekiyor. Tabiki bu hız, HD yayınları izlemek için en az 6Mbps’e çıkıyor. Her ne kadar şu an Tivibu Ev, TTnet’in 8mbps’e kadar olan internetinden HD yayınları verebilse de sağlıklı bir HD yayın izlemek için biraz daha yüksek bir bağlantı gerekli… Bu arada unutmadan şu an Tivibu Ev sadece santrale 1km uzaklıkta olan abonelere kurulabiliyor.

Bir başka eksiklik yine altyapı kaynaklı. Maalesef ülkemizde özellikle TTnet’te yaşanan hız dalgalanmaları. Bu dalgalanmalar ve hatta anlık kesintiler seyir keyfini çok olumsuz olarak engelleyecek gibi görünüyor. Ama tabii ki bu sorunlar belli bir sürede düzelecektir.

Başka bir eksiği daha doğrusu şu an için eksiği de şu: normal bir televizyon izleyicisinin şu anda kullandığı sistemdeki (kablolu, uydu, Digitürk vs.) kanal listesinden çok bir farkı daha doğrusu artısı yok. Şu an itibariyle 10’u HD olmak üzere 53 yerli kanal, 43 yabancı kanal olmak üzere toplam 106 kanal bulunmakta. Yani şu an bir kullanıcı kanal çeşitliliği için bu sistemi tercih etmez. Tabi burada da bir sınırlama yok. İstenildiği kadar kanal eklenebilir. Hatta internette dolaşan bazı iddialara göre Digitürk’le anlaşılıp LigTV’yi de listelerine eklemek gibi bir düşünceleri olduğu söyleniyor. Bana sorarsanız öyle bir şey olamaz. Çünkü Digitürk’ün bağlı olduğu grubun içerisinde Superonline gibi TTnet’e son 2 yılda bazı bölgelerde ecel terleri döktüren ve yeni yaptığı yatırımlarla dahada sıkıştıracağı kesin olan bir şirket var. Kısaca Digitürk’ün Superonline dururken, LigTV’yi TTnet’e vermesi olası görünmüyor.

Ücretlendirme
Şu an için üç paket belirledi TTnet. Aşağıdaki tablodan paketleri görebilirsiniz. Fiyatlara set-top box’da dahil(tabiki cihaz sizin olmuyor). Bu fiyatlara ek olarak istenirse 7 TL ödeyerek film kanallarına da erişmek mümkün. Fiyatlar şu an için yüksek denilebilir. Daha doğrusu şu an sunduğu kanallar ve hizmetler göz önüne alınırsa fiyat epeyce pahalı. Diğer internet sağlayıcıların da IP TV’ye başlamalarıyla birlikte fiyatlarda düşme görülebilir. Şu anda evine kablolu TV yayını alma imkanı olmayan, çanak kurmakla uğraşmak istemeyen ve Digitürk gibi sistemlere harcayacak parası olmayanlar için ideal gibi görünüyor.

Dünya’da IP TV
Dünya’da bir çok ülkede halihazırda IP TV kullanılıyor. 2010 itibariyle dünya çapında 44 milyon abone olduğu söyleniyor. Ama benim en dikkatimi çeken ülke Fransa oldu. Şu an en fazla aboneye sahip ülke Fransa. Sebebi ise şu: hükümet, özellikle şehir içinde ülkemizde de görmeye alıştığımız çanak antenlerin yarattığı görüntü kirliliğini önlemek için kademeli olarak çanakların kalkması yönünde aldığı bir kararla IP TV’nin önünü açmış. Aynı şeyin ülkemizde şu anda olması tabii ki zor ama ileride böyle bir yöntem geliştirilebilir. Tabii ki dünyada IP TV 3-4 yıldır tam anlamıyla kullanıldığı için ülkemizdeki sistemler daha oturmuş ve sorunsuz olacak.

Diğer internet sağlayıcıları
Aslında ben TTnet’ten önce IP TV’nin Superonline tarafından görücüye çıkmasını bekliyordum. Çünkü sistemin en can alıcı noktası band genişliği. Şu an Türkiye’deki en geniş band genişliği Superonline’da. Yaklaşık 3 senedir 100Mbps’e kadar internet hizmeti veriyor. Bu yüzden IP TV’nin halihazırda en iyi performansı Superonline’da verebileceği tartışmasız ortada. Hala neden IP TV’yi hizmete sokamadıkları hakkında bir bilgi yok. Benim kişisel tahminim önceliği altyapı çalışmalarına ayırdıkları yönünde. Yani “daha çok kullanıcıya fiber internet ulaştırmak” öncelikli çalışıyorlar. Ama internete sızan bilgilere göre 6 ay içerisinde Superonline da kendi IP TV’sini görcüye çıkaracak.

Diğer internet sağlayıcılarının (Smile ADSL gibi) ise TTnet ile anlaşıp IPtivibu’yu belki farklı bir isimle kullanıcıya sunmaları uzak değil.

Sonuç olarak bu sistem her ne kadar Türkiye için çok yeni gibi görünse de dünyadaki örnekleri oturmuş durumda. Türkiye’ye yeni girmesi nedeniyle bazı eksiklikler ve aksaklıkların yaşanması normal. Fakat şunu ön görmek hayal değil: önümüzdeki 10 yıl içerisinde uydu sistemlerinin yerini IP TV alacak. Televizyon izleme alışkanlıkları tamamen değişecek. Karasal yayınla başlayan televizyon yayıncılığının şu an itibariyle ön görülen son noktası IP TV. Yakın gelecekte de bu sistemden daha iyi bir sistem henüz ön görülmüyor…